by Iphraim T. Cabristante
Bag-uhay lang, duna’y gihimong lakang ang alkalde sa Seoul didto sa Habagatang Korea nga si Park Won Soon. Ug alang sa mga pulitiko sama niya, matawag ‘ni nga dakong lakang tungod kay kini dili sayon alang kaniya. Gitawag ‘ni niya nga “The Naked Project,” ug pinaagi ining “paghubo sa kagamhanan,” makita na sa tanang molupyo sa dakbayan ang tanang mga dokumento sa ilang gamhanang lokal, gikan mga kontrata ug mga budget report ngadto na sa mga minutes sa mga panagtigom sa ilang konseho.
Apan dili kahibulongan kung makahimo si Park ug mga lakang sama niini. Sa wala pa siya mahimong mayor sa Seoul, siya usa ka aktibista nga nailhan sa pagpahigayon ug mga “one-man rally” pagdasig sa pagpapas sa kamanduan nga pagpugong sa katawhan sa pagpulong-pulong. Gitataw ni Park sa bag-o: “Ang talumtom nagtubo sa mga ngitngit nga lugar. Ang korapsyon naglambo sa pagtago.”
Sa usa ka nasud sama sa Pilipinas kung diin ang korapsyon ug ang pagabusar sa gahum daw bahin na sa kinabuhi sa katawhan, dili gyud nato ikalimod nga isip mga Pilipinhon, ang mga lakang sama kang Park usa ka damgo alang kanato. Ug gikahadokang magpabilin na lang kini nga damgo tungod kay padayong gitanggong ang Freedom of Information Bill (FOI) sa Kongreso ug Senado.
Pila na man ka tuig ang nilabay human ‘ni unang gisugyot sa Kongreso? Nahimo na ganing balaod ang Cybercrime Prevention Act ni Senador Tito Sotto nga giingong naghikaw sa kagawasan sa pagpadayag sa Internet, apan ang mga lagda nga manalipod unta sa kagawasang gihigugma sa katawhan mao man hinuon ang natanggong. Unsa ma’y buot ipakita sa atong kagamhanan pinaagi ning maong mga lakang?
Maingon gyud nato nga ang dakong kontrobersiya sa Priority Development Assistance Fund kon pork barrel bag-uhay lang usa sa mga dautang epekto sa kawad-on sa kasihagan kon transparency sa atong kagamhanan. Kadaghanan nato nakigbisog matag adlaw aron magkasalapi, gani ang uban natong mga kaigsoonan wala na’y makaon, samtang naglipay ang atong mga magbabalaod sa kuwarta nga di gani nila matawag nga ilaha. Mosugot na ba lamang kita nga padayon tang gibudhi nila samtang kita wala’y kalibotan?
Nakahinumdom pa ba ka ni Adan ug ni Eba? Oo, mao kini sila ang giingong mga katigulangan nato, ug nalumot na tingali sila sa imong panumduman. Sila gipapuyo sa Ginoo sa paraiso ug wala sila maulaw sa ilang mga hubo nga lawas. Kanus-a lang sila naulaw ug nangita ug ikabisti? Kadtong nakasala sila; kadtong higayon nga giuwat sila sa Yawa pagkaon sa bunga nga gididan sila sa Ginoo pagkaon. Ug kini wala’y kalainan sa atong kahimtang karon. Ang hingpit nga paglambo sa pagpangurakot sulod sa atong kagamhanan mao’y hinungdan kung ngano’ng padayong gitanggong ang FOI bill sa Senado ug Kongreso.
Apan sama sa mga tawong naa sa sulod ini, natural ra sab alang sa atong kagamhanan ang masayop.
Giawhag nato ang mga sakop sa mga kagamhanang lokal ug nasudnon nga kung duna man gani mga kasaypanan ug pagpangurakot nga nahitabo sa kangitngit, hinaot nga duna sila’y igong kaisog aron mapagawas ning tanan, ug ang labing importante, maangkon nila ang ilang mga sayop. Human ini tanan, manghinaot ra sab ta nga dili na kini nila usbon.
Dia’y hagit alang sa atong kagamhanan ug kanimo nga nagbasa niini: Maglihok ta aron ang atong gobyerno mahimong sama ni Adan
ug ni Eba sa wala pa sila nakasala. Maglihok ta aron mamugna ang usa ka gobyerno nga duna’y kasihagan ug wala’y kaulaw nga ipakita sa mga tawong giaalagaran niini kung unsa’y ilang mga nahimo, tungod kay kitang mga yanong Pilipinhon duna’y katungod aron makahibalo kung unsa’y bunga sa atong gibayarang buhis ug sa atong mahinungdanong boto.
Panahon na aron mapasar ang FOI bill. Panahon na aron kita makasinati ug usa ka hubo nga kagamhanan.
